Pandemia Covid-19 i reakcja UE

37 mld EUR z budżetu UE dla państw członkowskich

UE podjęła szybkie działania i przyspieszyła przyznanie dostępnych środków z budżetu UE w 2020 r. na inicjatywę inwestycyjną w odpowiedzi na koronawirusa.

Środki udostępniono państwom członkowskim natychmiast. Można je wykorzystać na wsparcie systemów opieki zdrowotnej i pomoc obywatelom w walce z pandemią Covid-19 i jej skutkami.

Priorytetem UE jest ochrona zdrowia obywateli.

UE i jej państwa członkowskie współpracują ze sobą, by wzmocnić krajowe systemy opieki zdrowotnej i powstrzymać rozprzestrzenianie się wirusa. Jednocześnie podejmują działania mające złagodzić społeczno-gospodarcze skutki Covid-19.

W czasie kryzysu państwa UE silniej wspierają się nawzajem, pomagają najbardziej potrzebującym i dzielą zasobami, by zatrzymać rozprzestrzenianie się wirusa. Oto solidarność UE w najlepszym wydaniu.

Poniżej mogą Państwo zobaczyć, jak wygląda wspólna reakcja UE na pandemię Covid-19.

• Covid-19: najnowsze informacje o pracach Rady

W reakcji na pandemię UE koncentruje się na 4 priorytetach:

• ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa
• zapewnić dostawy sprzętu medycznego
• promować badania nad terapiami i szczepionkami
• wspierać zatrudnienie, firmy i gospodarkę.

UE pomaga także obywatelom UE, którzy utknęli w państwach trzecich. Delegatury Unii współpracują z ambasadami państw członkowskich, by skoordynować repatriację obywateli UE.

Priorytety te zostały uzgodnione przez przywódców UE. Rozmawiają oni regularnie podczas wideokonferencji i oceniają reakcję UE na pandemię Covid-19.

Ograniczenie rozprzestrzeniania się wirusa

UE wraz z państwami członkowskimi pracuje nad powstrzymaniem wirusa.

Aby spowolnić jego przenoszenie się, przywódcy UE postanowili na 30 dni w skoordynowany sposób ograniczyć inne niż niezbędne podróże do UE. Odradza się także opuszczanie terytorium Unii przez obywateli UE.

Aby skoordynować reakcję UE na pandemię Covid-19:

• Rada uruchomiła zintegrowane reagowanie kryzysowe na szczeblu politycznym (IPCR): zwołuje cotygodniowe narady z udziałem przedstawicieli instytucji UE, ekspertów z agencji UE i reprezentantów państw członkowskich
• Komisja Europejska i Rada pomagają odpowiednim resortom krajowym utrzymywać stały kontakt i koordynować działania
• przewodniczący Rady Europejskiej organizuje wideokonferencje z unijnymi przywódcami.

Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) publikuje regularne oceny ryzyka i aktualne informacje epidemiologiczne dla ludności UE.

• Najnowsza ocena ryzyka (ECDC)

UE zależy także na zwalczaniu dezinformacji o wirusie poprzez przejrzystą, aktualną i faktograficzną komunikację. Wykaz oficjalnych źródeł aktualnych informacji o Covid-19 znajdą Państwo pod linkiem:

• Oficjalne źródła aktualnych informacji o Covid-19

Zapewnianie dostaw sprzętu medycznego

UE wraz z państwami członkowskimi stara się zapewnić środki ochrony indywidualnej i zaopatrzenie medyczne w całej Europie poprzez:

• cztery wspólne zamówienia publiczne na maseczki i inne środki ochrony indywidualnej
• ścisły kontakt z europejskim sektorem przemysłu, by przekonwertować produkcję i zwiększyć dostawy wszelkiego niezbędnego wyposażenia
• regulowany eksport środków ochrony indywidualnej z UE, by zapewnić podaż we wszystkich państwach członkowskich
• priorytetowe pasy ruchu, by ułatwić swobodny przepływ towarów i ludzi, którzy muszą przekraczać granice
• zharmonizowane i swobodnie dostępne europejskie standardy środków medycznych, by ułatwić zwiększenie produkcji.

Ponadto w ramach unijnego mechanizmu ochrony ludności UE:

• koordynowała wysyłanie zespołów medycznych do najbardziej dotkniętych regionów
• ułatwiła zaopatrzenie w dodatkowe środki ochrony, zwłaszcza maseczki medyczne
• aktywowała Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego, by całodobowo koordynować wsparcie
• utworzyła wspólną europejską rezerwę sprzętu medycznego na sytuacje nadzwyczajne, takiego jak respiratory, maseczki ochronne oraz wyposażenie laboratoryjne dla krajów UE, które ich potrzebują.

• Walka z Covid-19: przegląd wsparcia w zakresie zdrowia publicznego (Komisja Europejska)

Promowanie badań nad terapiami i szczepionkami

UE przyspiesza i promuje badania nad Covid-19, uruchamiając:

• 48,5 mln EUR na 18 projektów dotyczących szczepionek i terapii poprzez unijny program badań Horyzont 2020
• 90 mln EUR ze środków publicznych i prywatnych na leki i diagnostykę poprzez inicjatywę w zakresie leków innowacyjnych (IMI).

Dodatkowo UE przeznaczyła:

• 164 mln EUR dla małych i średnich firm oraz start-upów na innowacyjne rozwiązania służące walce z Covid-19 poprzez program „Akcelerator” Europejskiej Rady ds. Innowacji.
• do 80 mln EUR wsparcia finansowego dla CureVac – wysoce innowacyjnej europejskiej firmy pracującej nad szczepionką – w ramach wspólnej inicjatywy UE i Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

• Przegląd badań i innowacji w walce z Covid-19 (Komisja Europejska)

Wspieranie zatrudnienia, firm i gospodarki

Cała infografika

UE i jej państwa członkowskie podejmują działania, by minimalizować wpływ epidemii Covid-19 na gospodarkę.

UE szybko przekierowała środki UE, aby pomóc państwom członkowskim w obliczu kryzysu:

• 37 mld EUR z budżetu UE na inicjatywę inwestycyjną w odpowiedzi na koronawirusa, aby wesprzeć systemy opieki zdrowotnej, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) oraz rynki pracy
• do 28 mld EUR z funduszy strukturalnych z puli środków krajowych na lata 2014–2020 nieprzydzielonych jeszcze na projekty
• do 800 mln EUR z Funduszu Solidarności UE dla krajów najbardziej dotkniętych – możliwe dzięki poszerzeniu funduszu o kryzysy zdrowia publicznego.

UE maksymalnie poszerzyła elastyczność w stosowaniu przepisów UE w sprawie:

• środków pomocy państwa na rzecz wspierania firm i pracowników
• finansów publicznych i polityki fiskalnej, np. by uwzględnić nadzwyczajne wydatki.

UE zawiesiła wymóg co najmniej 80-procentowego wykorzystywania slotów lotniskowych (tj. przydziałów czasu na start i lądowanie), który linie lotnicze muszą spełnić, jeżeli chcą zachować swoje sloty w kolejnym roku. Czasowe zawieszenie obowiązuje do 24 października 2020 r. Ma pomóc przewoźnikom poradzić sobie z drastycznym spadkiem ruchu lotniczego spowodowanym pandemią.

Ponadto Europejski Bank Centralny zapowiedział program zakupów awaryjnych w związku z pandemią, o wartości 750 mld EUR.

Wspólnie UE i jej państwa członkowskie uruchamiają: 2%

• Wideokonferencja Eurogrupy
• EBC ogłasza program zakupów awaryjnych o wartości 750 mld EUR (Europejski Bank Centralny, 17 marca 2020)
• Grupa EBI zwiększa gospodarczą odpowiedź na kryzys Covid-19 (Europejski Bank Inwestycyjny)
• Covid-19: przegląd środków gospodarczych (Komisja Europejska)

Pomoc obywatelom UE, którzy utknęli za granicą

UE i jej państwa członkowskie dążą do repatriacji ponad 600 000 obywateli UE, którzy utknęli za granicą. Państwa członkowskie i delegatury Unii zapewniają im pomoc konsularną, by mogli wrócić do domów.

Do tej pory dzięki unijnemu wsparciu logistycznemu i finansowemu do swoich krajów powróciło ponad 25 000 osób, z czego ponad 22 000 to obywatele UE. 75% kosztów lotów repatriacyjnych pokryła UE w ramach unijnego mechanizmu ochrony ludności.

Koordynacja kryzysowa podczas pandemii

28 stycznia 2020 r. prezydencja chorwacka zdecydowała o uruchomieniu unijnego zintegrowanego mechanizmu reagowania na szczeblu politycznym w sytuacjach kryzysowych (IPCR) w trybie wymiany informacji. IPCR to unijne ramy koordynacji na najwyższym szczeblu politycznym w międzysektorowych sytuacjach kryzysowych.

Tryb wymiany informacji oznacza, że państwa członkowskie mają dostęp do:

• sprawozdań orientacyjnych i analizy sytuacyjnej przygotowywanych regularnie przez Komisję Europejską i Europejską Służbę Działań Zewnętrznych
• specjalnego portalu do wymiany informacji (na zabezpieczonej platformie internetowej).

Z uwagi na zmieniającą się sytuację i na różnorodność sektorów nią dotkniętych (służba zdrowia, konsulaty, ochrona ludności, gospodarka) 2 marca 2020 r. prezydencja przeszła do kolejnego etapu i w pełni aktywowała mechanizm IPCR. Oznacza to możliwość organizowania narad kryzysowych z udziałem:

• państw członkowskich
• Komisji Europejskiej
• Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych
• przedstawicieli gabinetu przewodniczącego Rady Europejskiej
• odpowiednich unijnych agencji i ekspertów.

Prezydencja chorwacka zwołuje cotygodniowe narady, by ułatwić wymianę informacji i koordynację reagowania kryzysowego.

• Epidemia koronawirusa: prezydencja w pełni aktywuje mechanizm IPCR (komunikat prasowy z 2 marca 2020)
• Reakcja Rady na kryzysy – IPCR (podsumowanie informacyjne)

Kontekst

Covid-19 to choroba wywoływana przez nowy rodzaj koronawirusa (SARS-CoV-2). Pierwszy przypadek zakażenia odnotowano w Chinach w grudniu 2019 r.

W grudniu 2019 r. Covid-19 pojawił się w chińskim mieście Wuhan i zaczął się szybko rozprzestrzeniać na inne regiony Chin i świata. W styczniu 2020 r. pojedyncze przypadki zaczęły pojawiać się w niektórych państwach członkowskich UE.

Pod koniec lutego 2020 r. Włochy odnotowały znaczny wzrost przypadków Covid-19 w północnych regionach kraju. Większość pozostałych państw członkowskich UE zaczęła zgłaszać przypadki zakażenia.

Do marca 2020 r. wszystkie państwa członkowskie UE zgłosiły przypadki Covid-19. Od tego czasu liczba zakażeń stale rośnie.

Rada wraz z innymi unijnymi instytucjami ściśle monitoruje rozwój wydarzeń i podejmuje działania: przyjmuje stosowne przepisy prawne, stale koordynuje z państwami członkowskimi wymianę informacji, ocenę potrzeb i spójne podejście całej UE.

Globalną reakcję koordynuje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). 11 marca 2020 r. uznała Covid-19 za globalną pandemię. UE ma bezpośredni udział w reakcji WHO.

Źródło: https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/covid-19-coronavirus-outbreak-and-the-eu-s-response/