„Jeżeli zapomnę o nich, Ty Panie Boże na niebie zapomnij o mnie!” 75. rocznica pacyfikacji Michniowa

12 i 13 lipca 1943 roku, 204 mieszkańców wsi Michniów, w tym 48 dzieci, zostało żywcem spalonych przez niemieckich żołnierzy w odwecie za pomoc partyzantom. W 75. rocznicę tych tragicznych wydarzeń w Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich odbyły się uroczyste obchody, mające przypomnieć pamięć o ofierze, jaką złożyła wieś za marzenia o wolnej Polsce. Obchody po raz pierwszy obchodzone były wraz z nowo ustanowionym świętem Dnia Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej.

12 i 13 lipca 1943 r. żołnierze niemieccy wymordowali w Michniowie 204 osoby, z czego 103 mężczyzn, 53 kobiety i 48 dzieci. Wieś doszczętnie spalono a znaczna część ofiar spłonęła żywcem. Zabroniono również jej odbudowy. Powodem dokonanego aktu zbrodni była pomoc miejscowej ludności oddziałom partyzanckim oraz przynależność do szeregów Armii Krajowej.

Michniów słusznie uważany jest za symbol martyrologii wsi polskich. Po wojnie, z inicjatywy michniowian przy mogile pomordowanych wzniesiono pomnik. Na płytach z czerwonego piaskowca wyryto nazwiska 102 spalonych żywcem osób – 54 mężczyzn, 4 kobiet i 48 dzieci. W maju 1984 r. powstały dwa komitety, których zadaniem było doprowadzenie do wybudowania w Michniowie Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskiej. Na czele Komitetu Organizacyjnego stanął westerplatczyk płk Leon Pająk, a Honorowego Roman Malinowski, wówczas marszałek sejmu i prezes NK ZSL. W poszczególnych województwach utworzyły się komitety wspierające. W 1989 roku wmurowano kamień węgielny pod budowę muzeum, które od 1999 roku jest pod opieką Muzeum Wsi Kieleckiej. Co roku odwiedza je ponad 30 tysięcy osób.

W 75. rocznicę tamtych wydarzeń, w Michniowie spotkali się ich świadkowie, rodziny ofiar, władze samorządowe i krajowe. W obchodach uczestniczyli przewodniczący Sejmiku Województwa Arkadusz Bąk, marszałek województwa Adam Jarubas, wicemarszałek Jan Maćkowiak, członkowie Zarządu województwa Agata Binkowska, Marek Szczepanik i Piotr Żołądek, radni Sejmiku Andrzej Pruś i Leszek Wawrzyła, Jarosław Szarek prezes Instytutu Pamięci Narodowej, wicewojewoda Andrzej Bętkowski, parlamentarzyści, przedstawiciele środowisk kombatanckich, ale przede wszystkim mieszkańcy Michniowa.

Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą, którą prowadził ksiądz Stanisław Picheta. Po niej nastąpiły uroczyste przemówienia.

12 lipca 2018 roku po raz 75 obchodzimy rocznicę pacyfikacji Michniowa, a po raz pierwszy – Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej – nowe święto państwowe. Przedstawiciel wnioskodawcy inicjatywy uchwałodawczej, Polskiego Stronnictwa Ludowego, Władysław Kosiniak – Kamysz, podkreślał obowiązek przypominania pamięci o wydarzeniach, które miały wielki wpływ na odzyskanie wolności przez nasz kraj.

– Nie było Boga w sercu oprawców Michniowa, ale nie byłoby także Boga w nas, gdybyśmy dziś nie zjawili się tu by upamiętnić tamte ofiary. Dążenie do upamiętniania spalonych żywcem mieszkańców Michniowa jest naszym świętym obowiązkiem, niezależnie od światopoglądu. Ta parlamentarna inicjatywa Polskiego Stronnictwa Ludowego pokazała, że jest możliwa jednomyślność w różnorodności, szczególnie w tak ważne sprawie, jak pamięć o tych, którzy stracili swoje życie, zdrowie, rodziny i domy w walce o Polskę. Jesteśmy tu po to, by oddać hołd mieszkańcom ponad 800 polskich wsi, w których podczas II Wojny Światowej odbyły się tragiczne wydarzenia. Dziękujemy tym, którzy pozwalają nam pamiętać o tym, co działo się 75 lat temu. Pamiętam, gdy zawsze o Michniowie i ofierze jego mieszkańców opowiadał mi Alfred Domagalski, a Józef Szczepańczyk walczył o utrwalenie świadectw tamtej zbrodni. Ich dzieło kontynuuje również marszałek Adam Jarubas i dziękuję za to – mówił Władysław Kosiniak – Kamysz.

Uroczystość odbywała się na tle powstającego Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich, które ma zostać udostępnione zwiedzającym w przyszłym roku. Projekt jego budowy, jako pomnika męczeństwa polskich wsi w czasie II wojny światowej, jest realizowany przez Muzeum Wsi Kieleckiej. Jego partnerami są Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach oraz Polskie Radio Kielce. Projekt uzyskał dofinansowanie w ramach Programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej, Jarosław Szarek podkreślał, jak duża była rola lokalnej społeczności w zachowaniu pamięci o tamtych wydarzeniach.

– Ziemia Świętokrzyska stanowiła bardzo ważne i bogate w wydarzenia miejsca związane walkami o odzyskanie przez Polskę niepodległości, którego 100-lecie świętujemy w tym roku. Gdy przyszedł czas próby w czasie II Wojny Światowej Ziemia ta znów dała świadectwo miłości ojczyzny. Polskie wojsko w 3/4 składało się z mieszkańców wsi, dzięki którym nasza niepodległość została uratowana. Wieś polską chciano złamać, ale nie udało się to, bo polskiej wsi nie da się złamać. Chłopi zachowali również po wojnie naszą religię, historię i własność – mówił Jarosław Szarek.