Europejski Tydzień Bezpieczeństwa Pożarowego!

Wszyscy rozumiemy, że od kierunku zielonej transformacji Europy nie ma odwrotu. Jest tak nie tylko ze względu na palące wyzwania klimatyczne, ale i na globalna zmianę paradygmatu gospodarczego. Od USA, które neutralność klimatyczną planują osiągnąć w 2050r. jak UE, choć inną drogą, po Chiny, które planują neutralność klimatyczną w 2060r., świat przechodzi od gospodarki opartej na paliwach kopalnych XX w, gospodarki węgla, ropy i silnika spalinowego, ku gospodarce XXI w., opartej na nieemisyjnych źródłach energii, tak w samej energetyce jak i transporcie, gospodarki budowanej już wokół procesorów, a nie silnika i danych jako ropy XXI w. Trwa budowanie nowych przewag konkurencyjnych, nowy podział pozycji w łańcuchach produkcji tych czystych technologii XXI w.

Ale ta zielona transformacja, czy w budownictwie czy transporcie, musi być wdrażana rozsądnie, biorą pod uwagę możliwości społeczno-gospodarcze Państw UE, by nie wywołać protestów jak żółte kamizelki swego czasu we Francji i zmian w przeciwną stronę, porzucając kierunek zielonej transformacji. Rozsądne wdrażanie transformacji, oznacza także co najmniej utrzymanie, a nawet wzmocnienie kwestii bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa pożarowego w UE. Dziś, poza katastrofami, największym źródłem pożarów w UE, w tym szczególnie w domach mieszkalnych, jest zaprószenie z wadliwych instalacji elektrycznych. Zielony trend oznacza więcej instalacji, więcej elektryczności, tak w budownictwie jak i w transporcie. Musimy zatem zieloną transformację uzupełnić o rozwiązania, które będą również gwarantować bezpieczeństwo pożarowe obywateli UE.

Na miejscu KE pochyliłbym się z uwagą nad konkluzjami Europejskiego Tygodnia Bezpieczeństwa Pożarowego, którego elementem jest zorganizowane przeze mnie dziś spotkanie w PE. Ich kwintesencja to przyjmowana przez uczestników Europejskiego Tygodnia Bezpieczeństwa Pożarowego, manifest UE na lata 2024–2029 o zapewnieniu obywatelom UE bezpieczeństwa pożarowego we wszystkich budynkach, z wezwaniem skierowanym do KE i Państw UE/UE przyjęcia strategii bezpieczeństwa pożarowego, z konkretnymi propozycjami w takich obszarach jak:

1. Zwiększanie świadomości w zakresie bezpieczeństwa pożarowego i profilaktyki wśród ogółu społeczeństwa, ze szczególnym naciskiem na najsłabsze grupy demograficzne.
2. Standaryzacja i konsolidacja unijnych statystyk dotyczących pożarów, zapewniając niezawodność i porównywalność.
3. Wspieranie kompetencji i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa pożarowego poprzez wspieranie inicjatyw edukacyjnych, promowanie certyfikatów i uwzględnianie bezpieczeństwa pożarowego w szerszej agendzie UE na rzecz umiejętności.
4. Wspieraj badania w zakresie bezpieczeństwa pożarowego budynków i dbałość o to by bezpieczeństwo przeciwpożarowe stanowiło integralny element badań w zakresie transformacji energetycznej i zrównoważonych innowacji.
5. Zapewnienie pełnego uwzględnienia bezpieczeństwa pożarowego w politykach dotyczących zrównoważonego budownictwa i transformacji energetycznej, zapewniając jego integrację z narzędziami wspierającymi falę renowacji i innymi przepisami.
6. Kompleksowa identyfikacja luk i potrzeb w zakresie norm bezpieczeństwa pożarowego i metod badań, szczególnie w odniesieniu do mebli i różnych scenariuszy zapłonu w budynkach stworzonych dzięki nowym zrównoważonym rozwiązaniom.
7. Zapewnienie podstawowych wymogów bezpieczeństwa przeciwpożarowego np. obowiązku czujników dymu we wszystkich budynkach mieszkalnych, aby zapewnić bezpieczną mobilność w UE przy spójnych normach bezpieczeństwa, systemach inspekcji i informacjach.
8. Zwiększenie bezpieczeństwa poprzez wzmocnienie nadzoru rynku produktów i mechanizmów zgodności dla budynków w ramach współpracy między państwami UE.
9. Wzmocnienie unijnej platformy wymiany informacji o pożarach (FIEP) jako ogniwa umożliwiającego organom krajowym rozpowszechnianie wiedzy, wymianę najlepszych praktyk i skuteczną współpracę z Komisją.
10. Zapewnienie odpowiedniego przeszkolenia, wyposażenia i dostępności strażaków, którzy odgrywają bardzo ważną rolę w zapobieganiu pożarom i stanowią ostatnią linię obrony, gdy zawiodą inne środki ochronne w budynku.

Nie znamy jeszcze co zostanie ostatecznie przyjęte w ramach dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, trilogi trwają. Tym bardziej więc trudno stwierdzić, co pozostanie w sferze wyzwań przyszłości dla Państw Członkowskich UE, a co będzie już obowiązkiem z mocy prawa. Nie mniej niezależnie od wyników negocjacji między PE i Państwami UE w Radzie, warto zawsze podkreślać korzystne zapisy zawarte w stanowisku negocjacyjnym PE do dyrektywy, poparte też szeroko przez Europejskie organizacje i instytucje, w takich obszarach jak bezpieczeństwo przeciwpożarowe, elektryczne, gazowe i CO.

Warto rozważyć renowację budynków w sposób całościowy, kładąc nacisk na bezpieczeństwo obywateli UE. Nowe systemy, które podnoszą efektywność energetyczną, obniżają emisję CO2, mogą stanowić poważne wyzwanie dla bezpieczeństwa pożarowego budynków w UE, jeśli nie zostaną odpowiednio rozwiązane. Na przykład rozwiązania w zakresie elektryfikacji mogą pomóc w osiągnięciu tych celów, dostarczając do budynków czystą i odnawialną energię, zmniejszając zapotrzebowanie na paliwa kopalne i poprawiając efektywność energetyczną. Ale jak już zaznaczyłem szacunki wskazują, że w Europie 50% przypadkowych pożarów mieszkań ma źródło elektryczne, a 132 miliony domowych instalacji elektrycznych prawdopodobnie będą przestarzałe ze względu na brak regularnych inspekcji w większości państw członkowskich. Potrzebna jest więc równoległa modernizacja instalacji elektrycznych. Uwzględnienie nowych metod budowlanych i materiałów w przepisach bezpieczeństwa. Ważna jest również edukacja specjalistów, patrzących na bezpieczeństwo pożarowe w tym nowym całościowym ujęciu. Musimy też pamiętać, że nie potraktowanie tych kwestii poważnie, w ramach zielonej transformacji i wzrost zagrożeń pożarowych, ofiar i strat, wraz z wdrażaniem nowych zielonych rozwiązań, grozi zahamowaniem, czy nawet odrzuceniem zielonej transformacji.